Küçükçekmece’de, 19’uncu yüzyılda 2’nci Abdülhamid periyodunda Fransızlar tarafından yapılan Osmanlı’nın birinci kibrit fabrikası, Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından 1991 yılında 1’inci derece tarihi eser olarak tescil edilip, muhafaza altına alındı. Tarihi fabrika, pay sahibi aileler tarafından 70 milyon liraya satışa çıkarıldı.
Uzun yıllardır atıl durumda olan, bakımsızlıktan kimi duvarları yıkılan fabrikanın demir konstrüksiyon iskeletinin sapasağlam durduğu söz edildi.
Periyodun kurallarında kibritleri taşımak için fabrikaya döşenen dekovil rayların bozulmadan günümüze kadar geldiği belirtildi.
15 bin 377 metrekare yere sahip iki parselden oluşan binanın, 5 bin metrekare kapalı alanı olan ticari bir mülk olarak geçtiği bilgisine yer verildi.
FABRİKA GÜNÜMÜZDE DEPO OLARAK KULLANILIYOR
Pay sahibi ailelerin, 5 farklı kısma ayırdıkları fabrikayı, kendi işlerini yürütmek için kullanmaya devam ettiği aktarıldı. Şu an depo olarak kullanılan binanın satıştan sonra boşaltılacağı tabir edildi.
AKALIN: CUMHURİYET PERİYODUNDA BÜYÜK DEDEM SATIN ALMIŞ
Fabrikanın dördüncü jenerasyon mirasçılarından Eda Akalın, “Cumhuriyet’in ilanıyla fabrika mülk olarak satılan binalardan biriymiş. Büyük dedem ve bir kişi daha, 2 aile olarak lastik çizme fabrikası kurmak için burayı almışlar.
Lakin yurt dışına hem makine hem de hammadde almaya gittikleri sırada 1’inci Dünya Savaşı çıkmış ve hiçbir şey alamadan ülkeye geri dönmüşler.
O nedenle fabrika atıl olarak kalmış. Burası çok büyük, aileler olarak ortak paydada buluşamadık. Tarihi eser olduğu için de yönetemiyoruz, kullanamıyoruz. O yüzden satmaya karar verdik.
Fabrika, kültür merkezi, alışveriş merkezi, restoran, cümbüş kompleksi üzere birçok toplumsal faaliyet alanı olarak kullanılabilir. Lakin mesken olarak bedellendirilemez, zira tarihi eser statüsünde. Restore edilip, etrafına emsal binalar yapılabilir, onun dışında yıkım olamaz” tabirlerini kullandı.
5 AİLE 20 HİSSEDAR VAR
Onarımın çok maliyetli olduğunu söyleyen Akalın, “Bize dedelerimizden miras kaldı. 5 aile toplamda 20 bireyiz, herkes farklı işler yaptığı için binayı satarak pahalandırmak istiyoruz. Devletin burayı değerlendirmesini çok isteriz.
Türklere satılması taraftarıyız. Biz içinde hiçbir değişiklik yapmadık. İnşa edildiği üzere duruyor. Müdafaaya çalışıyoruz ancak vakit her şeyi değiştirdiği üzere mülke de ziyan veriyor. Onarım çok maliyetli olduğu için rastgele bir teşebbüste bulunmadık” dedi.
ÇOK DEĞERLİ SANAYİ MİRASI
Dr. Öğr. Üyesi İlknur Türkoğlu “Kibrit fabrikası kıymetli bir kültür ve sanayi mirasımız. Burası 1897 yılında üretime başlayan Osmanlı’nın birinci kibrit fabrikası olma özelliğini taşıyor.
O devirde fabrikanın çoğunluğu bayanlardan oluşan 200 emekçi ve 50 işçisi bulunuyor. 1900’lü yılların başında hammadde temininde badire olunca üretim durduruluyor. 1991 yılında tescillenerek 1993’te 1’inci derece muhafaza alanı ilan edilmiş” tabirlerini kullandı.