Türkiye Giysi Sanayicileri Derneği (TGSD) İdare Şurası Müşterek Lideri Ramazan Kaya, piyasada tahsilat problemleri yaşandığını, ödeme vadelerinin 3-4 aydan 6-8 aya kadar çıktığını söz etti.
Kaya, üretim maliyetlerinin çok arttığına işaret ederek “Artık bıçak kemiğe dayanınca mecburen maliyetleri fiyatlara yansıtmanız gerekiyor. Kış döneminde fiyatların en az yüzde 10-15 artacağını düşünebiliriz” dedi.
Bu yıl hazırgiyim ihracatının 18 milyar dolara çıkabileceğini lakin iç piyasada yüzde 30-40’lara varan daralmalar yaşanabileceğini anlatan Ramazan Kaya ile pandeminin hazırgiyim bölümüne tesirlerini konuştuk.
– Kahır yaşamayan dal yok. Sizde işler nasıl gidiyor?
15 aydır pandemiyle geçiyor. Kapanmalarla bilhassa mahallî markalar, mağazalar meşakkat yaşadı. 2021’e geçtiğimizde biraz olağanlaşmış üzere gözükse de bilhassa martta iç piyasada yeniden daralma başladı. Arz talep istikrarı bozuldu. Online platformların iş hacmi iki üç kat arttı. Ancak teknolojik altyapımız olmadığı için burada birtakım ıstıraplar oluştu. İhracat ayağında çok eza olduğunu düşünmüyorum. İç piyasada ise kapanmalardan, dur kalklardan ötürü ezalar var. Ödeme vadeleri uzadı, tahsilat problemleri yaşanıyor.
– Vadeler ne kadar bahçelievler escort uzadı?
İç piyasada vadeler aslında uzundu. 3-4 aydan evvel ödeme yoktu. Artık ortalama 6-8 aya çıkan ödemelerle karşı karşıya kaldı firmalar. Verilen siparişler kapanmadan ötürü durma eğilimine girdi. Faizlerin artmasıyla olağandışı bir enflasyon oldu. Bilhassa bu yıl firmalar finansmana erişim konusunda zahmet yaşıyor. İhracat tarafında da 60-90 gün olan vadeler 120-150 güne çıktı. Tedarik zincirinde ıstıraplar oldu. Emtia fiyatları çok yükseldi. Fiyat tutturmakta önemli dertler yaşadık. Pandemiden evvel Çin’den Vietnam’dan 3 bin 500 dolara gelen konteynır 10 bin dolara kadar çıktı. Bunların hepsi işimizi olumsuz etkiledi. İş performansından yüzde 15-20 eksiler yaşandı. Fiyat tutturmakta sorun yaşıyoruz. Bu periyotta çok kâra, ziyana bakmadan işin sürdürülebilirliği açısından herkes bir ölçü sineye çekmeye çalıştı.
– Daha ne kadar sineye çekersiniz?
Sermayeniz yettiği surece. Şu an en azından bir işimiz var. Kısa ve orta vadede bilhassa ihracat tarafında hazırgiyim açısından çok büyük dert olacağını düşünmüyorum. Krizi fırsata çevirmek için nitelikli insan problemini halletmemiz gerekiyor.
– Yıl sonu için öngörünüz nedir?
2020’de hazırgiyim ihracatı 17.4 milyar balgat escort dolardı. Bu yıl 18 milyar dolarla yılı kapatırız. İç piyasa 10-12 milyar dolar civarında. Burada yüzde 30-40’lara varan daralmaları görebiliriz.
BU YIL YATIRIM OLMAYACAK
– Kesimin borç yükü ne kadar?
Firmaların borcu had safhada. Bilhassa iç piyasada markaların mağaza açmasından ötürü borç yükü artmıştı. 2020’de 2.5 milyar TL teşvik yatırımı olmuş. 2021’de bu sayı duracak. Bu yıl hazırgiyim ve konfeksiyonda üretimsel manada bir yatırımı öngörmüyoruz.
– İşten çıkarma yasakları ve kısa çalışma ödeneği sürüyor. Bunlar bittiğinde dalda işsizlik artar mı?
Doğal ki kesinlikle. Temmuzdan sonra mahallî iş yapan firmaların personel çıkarmasını bekliyorum.
– Hammadde fiyatları çok arttı diye şikâyetler vardı. Meşakkat sürüyor mu?
3 dolar olan ortalama iplik fiyatı 4.70 dolara çıktı. 2020-2021 ortasında ortalama maliyet artışı yüzde 30-35. Üretici işler yürüsün diye ziyanı dahi göze aldı. Aslında bu yüzde 30-35 net olarak fiyatlara yansıtmamız gereken ölçü.
– Bu ziyanı daha ne kadar göze alabilirsiniz?
Bu durum sürdürülebilir değil. Mağazaların açılması, arz talep istikrarının oluşması lazım. Bu sağlanmadığı vakit tahsilat sorunları batıkent escort olacak. Alınan kredilerin geri dönüşünde badireler olacak. Bunun için iç piyasada orta ve uzun vadeli TL ve düşük faizli kredi verilmeli. İhracatta da tekrar orta ve uzun vadeli döviz kredisi gerekiyor. Bu meseleler çözülmezse firmalar orta ve uzun vadeye kendilerini götüremeyecek. Kısa çalışma ödeneği en az eylül ayı sonuna kadar uzatılmalı.
– Finansmana erişim konusunda adım atılmazsa nasıl bir sonuçla karşılaşacak kesim?
Avrupa’da H&M ve Inditex’in önemli mağaza kapatmaları var. Türkiye’deki küresel markaların da kimileri mağaza kapatıyor. Herkes gemisini bir formda yürütmeye çalışıyor. Artık bunu yüzdürebilmek için dayanağa muhtaçlık var. Verilmediği vakit kaos durumlara, işsizlik, enflasyon, teröre kadar gidiyor.
– Yasak ve kısıtlamalar nedeniyle mağazalar uzun mühlet kapalıydı. Mağaza kapanmaları artar mı?
Bu çok sürdürülebilir bir durum değil. Şayet haziran başı üzere açılmalar başlamazsa, arz talep istikrarı bir yere gelmezse, mağaza kapanmaları tahsilat sorunları had safhada yaşanmaya devam edecek.
YÜZDE 10-15 ARTIRIM
– Maliyet artışları eserlere yüzde kaç artırım olarak yansıyacak?
Artık bıçak kemiğe dayanınca mecburen yansıtmanız gerekiyor. Hem üretici fiyat endeksi artıyor hem döviz kuru artıyor. Şu anda lokal markaların depolarında önemli stoklar var. Bu eserlere yansıtmayabilirler lakin kış döneminde fiyatların en az yüzde 10-15 artacağını düşünebiliriz.
– İhracatta kilogram ünite fiyatları ne durumda?
Maalesef, ortalama ünite fiyatımız düşüyor. Hazırgiyimde ortalama kilogram ünite fiyatımız 16 dolarlardan 13.5 dolarlara düştü.
DÖVİZ KURDA KASVET
– Döviz kurunun geldiği seviyeyi nasıl görüyorsunuz? Bu, ihracatçı için ülkü bir nokta mı?
İhracatın yüzde 65-70’ini Avrupa’ya yapıyoruz. Avro’da 10 liranın üzerindeki düzey doğrudur. Burada kasvet yaşanan dalgalanmalar ve dengesizlikler. 4 ay evvel Avro 8.50’ler civarındaydı, artık 10 lira. Açıkçası neye nazaran fiyat yapacağımızı şaşırdık.
Şehriban Kıraç/Cumhuriyet