Geçen hafta Dünya gazetesinden Aysel Yücel’in haberinde Azerbaycan’ın Türk tır taşımacılarından araç başına 500 dolar ek fiyat aldığı argüman edildi.
Birebir haberde Milletlerarası Nakliyeciler Derneği (UND) Strateji ve İş Geliştirme Lideri Fatih Şener’in, “Bu biraz trajikomik gelecek ancak bizim kritik noktamız Azerbaycan. ‘Kardeş ülke’ diyoruz, lakin Azerbaycan, Rus sürücüye yapmadığını bize yapıyor. Azerbaycan bizim araçlarımızdan 500 dolar transit fiyatı alırken, Rus, Gürcü, Ukraynalı, Özbek, Kazak hiçbir araçtan almıyor. Türk araçları da 4 bin TL’yi bulan ekstra fiyata katlanmamak için Rusya üzerinden gidiyor” kelamlarına yer verildi.
Kara nakliyeciliği Türkiye’nin milletlerarası ticaretinde değerli yer tutuyor.
Pekala bu ticaret içerisinde Türk taşımacılar hangi ülkelerde ne kadar “Ayakbastı” olarak isimlendirilen geçiş fiyatlarını ödemek zorunda kalıyor? Türkiye, geçen tırlardan para alıyor mu?
Bu soruları Memleketler arası Nakliyeciler Derneği’ne yönelttik. İşte sorular ve dernekten aldığımız yanıtlar
Mahkeme kararına rağmen ikisi komşu üç Avrupa ülkesi fiyat talep ediyor
Hangi ülkede ne kadar ayakbastı parası olarak da isimlendirilen fiyat ödeniyor?
Türk taşımacıları yıllardır, yalnızca birkaç ülkede transit yol geçiş fiyatı ödüyor. Bilhassa Avrupa’da ödenen transit geçiş fiyatlarının Gümrük Birliği Muahedesi kapsamında ihracat malına gümrük vergisi eklenemeyeceği için taşımacıdan alınan transit yol geçiş fiyatı, ihracat malını pahalılaştırması sebebiyle Avrupa mahkemelerinde iptal edildi.
Şu anda, mahkeme emsal kararları olmasına karşın Avrupa’da Türk araçlarından transit geçiş fiyatı almaya devam eden ülkeler ortasında Bulgaristan 86 Euro, Yunanistan 100 Euro, Romanya 238 Euro (transit geçiş evrakı yoksa, Türkiye’nin elinde kâfi doküman olduğu için bu fiyat de ödenmiyor) sayılmaktadır.
En çok para Türkmenistan ve Azerbaycan’da isteniyor
Pekala başka ülkelerde durum nasıl?
BDT yani Bağımsız Devletler Topluluğu (Eski Sovyet Cumhuriyetleri) ülkeleri ortasında ikili ve transit yol geçiş fiyatı talep eden tek ülke olan Türkmenistan’da ise Türk araçlarının ödediği ortalama fiyat 450 dolar civarında. Azerbaycan’da ise ikili taşımalarda ve transit taşımalarda farklı kalemler ismi altında birçok fiyat ödeniyor. Bir taşıma için en az 130 dolar ödeyen Türk taşımacıları, transit taşımalarda ise standart 230 dolar ödüyor.
Azerbaycan, ek fiyatlar talep edebiliyor
Ek olarak Avrupa Kontratı ADR (Tehlikeli Unsurların Karayoluyla Taşınması) Konvansiyonuna üye olan Azerbaycan, konvansiyona üye ülke hiçbir ülkenin uygulamadığı, ADR’li yük taşıması ismi altında Türk taşımacılarından az tehlikeli, tehlikeli, çok tehlikeli ismi altında 80 dolar ile 320 dolar ortasında yanıcı yük parası alıyor.
Kimi eserler isim benzerliğinden ötürü da yanıcı eser statüsüne koyuluyor. Bunlardan kimileri, Ateş Tuğlası, Kumaş, Acı Biber (Red Hot Chilli Pepper). Ayrıyeten bu vergiler yalnızca ülkede 2 hafta kalacak yükleri kapsarken, 2 haftanın aşılması durumunda alınan fiyat bin dolara ulaşabiliyor. Ayrıyeten AB ve Türkiye’de 40 ton olan toplam yüke müsaade verilirken, Azerbaycan’da 38 tonluk araç yüküne müsaade veriyor, bunun üstünde bir taşımadan ayrıyeten ek 75 dolar fiyat alınıyor. Üstüne şayet yük, yabancı bir ülkeden alınırsa, üstüne 600 dolar fiyat alınıyor.
Azerbaycan’ın bu uygulaması bütün ülkeleri mi kapsıyor?
Azerbaycan makamları, başta Gürcistan, Rusya ve Kazakistan üzere ülkelerin taşımacılarından kelam konusu fiyatların hiçbirini almazken, taşıdığı yükleri de yanıcı statüsüne sokmuyor. Türk araçları ise bu statü altında bulunmuyor ve Azerbaycan’da transit geçiş fiyatlarına doğallar.
Türkiye, ayakbastı parası almıyor
Azerbaycan’ın uygulaması yeni mi başladı?
Azerbaycan makamlarının uygulamaları yeni değil yıllardan beri devam ediyor. Türkiye gelen yabancı tırlardan yahut araçlardan ayakbastı parası alıyor mu? Burada bir tarife var mı? Türkiye, yabancı ülkelerin TIR’larından hiçbir ayakbastı fiyatı almamaktadır. Kimi ülkelere mütekabiliyet temelleri uygulanabilirken, Azerbaycan taşıtlarına karşı da hiçbir mütekabiliyet unsuru uygulanmamaktadır.
Ali Kemal Erdem/İndependent Türkçe