Halkı geçim ezasına düşüren yüksek enflasyon devletin borçlanma istikrarlarını de alt üst etti. Enflasyonun çift haneye çıktığı 2017 yılından bu yana devletin ‘enflasyon arttıkça artan’ faizlerle yaptığı borçlanma 3 kat birden yükseldi. Borçlanmanın vadesi kısalırken maliyeti değerlendi. Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati’nin, “Yüksek faiz isteyenleri tokatladık” kelamlarının tersine bilhassa son periyotta Hazine’nin rantiyeye ödediği faiz katlanarak arttı.
BELİRSİZLİK ARTTI
Sözcü’den Erdoğan Süzer’in haberine nazaran Türkiye, 2001 krizinin akabinde döviz ve enflasyon riskinden etkilenmemek için sabit faizli, TL borçlanmaya yük verdi.
Bu sayede devletin faiz ödemeleri TL bazında dahi uzun müddet dalgalanmadı. Lakin iktisatta kural dışına çıkılması ve belirsizliğin artmasıyla bu yol zıdda döndü. Hazine, para bulabilmek için riski yüksek değişken faizli ve dövizle borçlanmayı artırmak zorunda kaldı. Bu riske bir de TÜFE’ye endeksli ve altına dayalı borçlanmalar eklendi.
YÜZDE 65’E FIRLADI
İç borçlanma adeta enflasyona endekslenince Hazine’nin faiz yükü katlanarak artmaya başladı. Doların denetim altına alındığı, enflasyonun düşeceği, her şeyin daha hoş olacağı söylenen bu yılın birinci 3 ayında Hazine’nin değişken faizli borçlanma oranı geçen yıla nazaran yüzde 53’ten yüzde 65’e çıktı. TÜFE arttıkça faizi de artan borçlanmanın hissesi yüzde 11.4’ten yüzde 28.8’e fırladı. Riske açık borçlanma yüzünden Hazine, enflasyon arttıkça rantiyeye daha çok para ödüyor.
Borcun vadesi de kısaldı
Geleceğe yönelik inanç azalınca borçlanmanın vadesi de kısaldı. Hazine 2017’de 71.2 ay, 2018’de 70.8 ay ortalama vade ile borçlanırken bu yılın birinci 3 aylık devrinde iç borçlanmanın ortalama vadesi 54.3 aya geriledi. Birebir biçimde 2017’nin mart ayında 77.6 ay vadeli borçlanan Hazine geçen martta 60.5 ay vadeyle borçlanabildi.
Borçlanma maliyeti katlandı
Hazine’nin enflasyona, döviz kuruna ve altına endeksli riskli borçlanma metoduna geçmek zorunda kalması devletin borçlanma maliyetlerini fevkalâde artırdı. TÜFE, döviz ve altına endeksli borçlanmalar bir yana TL cinsi sabit faizli iç borçlanmanın maliyeti bile iki kattan fazla arttı. Yurt içinden aldığı TL borca Mart 2017’de yüzde 11.4, Mart 2021’de yüzde 15.4 faiz ödeyen Hazine, bu yılın birebir ayında yüzde 25.6 bileşik faiz ödemek zorunda kaldı.