Kırmızı et fiyatlarında yaşanan artış, alım gücü azalan tüketicinin kırmızı et tüketimini de azaltmasına neden oldu. Son devirde en tenha periyotlarını yaşayan zincir marketlerin kasap reyonları istihdam azaltırken reyondaki etlerin vakumlu ambalajlarda satılması dikkat çekti.
Ekonomim’den Hüseyin Gökçe’nin haberine nazaran, marketler bir yandan da kırmızı ette indirim kampanyalarıyla dikkat çekiyor. Geçtiğimiz haftalarda 350 liranın üzerinde satılan dana kıymanın kilosu bu hafta 300 liraya kadar geriledi. Dana kuşbaşının fiyatı ise 319 liraya indi. CarrefourSA Kategori Genel Müdür Yardımcısı Murat Dinçer son devirde fiyatlarda yaşanan değişimle birlikte kırmızı et ve kanatlı eti ortasındaki makasın açıldığını bunun da tüketici tercihlerinde kanatlı ete yönelimin artmasına neden olduğunu belirtiyor. Dinçer balık tüketimine olan talebin yükselmeye devam ettiğini vurguluyor.
Metro Türkiye CEO’su Sinem Türüng ise, son periyotta, üretimde yaşanan daralma ve tüketimdeki azalma eğilimi nedeniyle kesimde küçülme trendi gözlemlediklerini tabir etti. Bu küçülmenin kendi raflarına yansımadığını söyleyen Türüng, “Son iki yılın satışlarına baktığımızda tonaj bazında dana eti yüzde 12, kuzu eti ise yüzde 34 üzere dikkate kıymet bir büyüme göstermiştir” açıklamasını yaptı. Et tüketiminin yaygın olduğu Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinde ise kımızı ete ulaşamayan halkın sakatata yöneldiği belirtiliyor. Hayvan bölümünün çok azaldığına dikkat çeken Batman Elma Sokağındaki kasaplar sakatata ulaşmanın da eskisi kadar kolay olmadığını lakin talebin çok arttığını belirtiyorlar.
KÜÇÜK İŞLETMELER ÜRETİMDEN ÇEKİLİYOR
Bu eğilim hayvan varlığındaki azalıştan da gözlenebiliyor. Büyükbaş hayvan varlığı Haziran 2023 prestijiyle yılbaşına nazaran 336 bin adet azalarak 16 milyon 687 bine geriledi. Küçükbaş hayvan sayısı ise 2 milyon 991 adet azalarak 53 milyon 274 bine indi. Gelişmeleri pahalandıran Türkiye Kırmızı Et Üreticileri Merkez Birliği Lideri Bülent Tunç, temel sebebin küçük işletmelerin üretimden çekilmesi olduğunu bildirdi. Tunç, ithalat yetkisine sahip büyük işletmelerin 120 liraya mal ettikleri hayvanları 220 liraya satıp kâr sağladığını, gereç bulmakta zorlanan yerli üreticilerin maliyetinin ise 200 liranın üzerinde olduğunu söyledi. Bülent Tunç, 2011 yılında hayvan başına 300 lira olan dayanak ölçüsünün bugün 500 lira olduğunu kaydederken, o periyot takviye ile 20 torba yem alınabilirken, bugün 1 torba yem bile alınamadığını vurguladı.
YERİ ÜRETİCİ PARA KAZANAMIYOR
Kırmızı Et Üreticileri Merkez Birliği Lideri Bülent Tunç, ziraî işletme yapılarının giderek değiştiğini, bunun da kırmızı et arzını olumsuz etkilediğini söyledi. Bilhassa köy işletmelerinin önemli ölçüde piyasadan çıkmaya ve hayvancılığın büyük işletmelerin eline geçmeye başladığını lisana getiren Tunç, bilhassa son 1 yıllık vakit diliminde tüketicinin alım gücündeki düşüşe bağlı olarak kırmızı et tüketiminin azaldığını aktardı. Yalnızca hayvansal eserlerin fiyatı değil, taban fiyat dahil olmak üzere girdi maliyetlerinde de büyük artışlar yaşandığına vurgu yapan Bülent Tunç, canlı hayvan kg fiyatının 250 lira bandında olduğunu lakin üreticinin bu kurallarda para kazanamadığını kaydetti.
Besicilerin yurt içinde işletmeye koyacak canlı hayvan bulamadığını, bulunanların fiyatının da çok yüksek olduğunu bildiren Tunç, bu işten daha çok ithalatçıların para kazandığını söyledi. En az 200 baş ve üzeri hayvan varlığına sahip işletmelerin ithalat yapabildiğinin altını çizen Tunç, bunların maliyetinin 120 lira seviyesinde olduğunu, doğal olarak yerli üreticilerin ithal hayvanlarla rekabet edemediğini belirtti. Yerli üretici binbir zorlukla hayvan yetiştirmeye çalışırken, ithalatçıların yalnızca otel hizmeti vererek para kazandığını tabir eden Bülent Tunç, “Üstelik maliyetler çok farklı olmasına karşın hayvanlar iç piyasaya tıpkı fiyata satılıyor” diye konuştu.
DESTEK ÖLÇÜSÜ 2011’DEN BU YANA DEĞİŞMEDİ
Hayvan başına verilen takviye ölçüsü 2011 yılında 300 lira iken bugün yalnızca 500 lira olduğunun altını çizen Tunç, “Aradan 12 sene geçti. Biz birinci takviye verildiğinde 300 liraya 20 torba yem alıyorduk, artık bir torba yem bile alamıyoruz” dedi. Küçük işletmelerin üretimde kalabilmesi için takviye ölçüsünün kesinlikle artırılması gerektiğini söyleyen Bülent Tunç, “Küçük işletmeler spekülatif hareket yapamıyor bile. Bunlara verilen takviye ölçüsü artırılmalı. Küçük işletmeler de piyasadan çekilirse, iş büsbütün büyüklerin elinde olacak. O vakit da bugünleri bile ararız” tabirlerini kullandı. Tunç, küçük işletmeler piyasadan çekilince meralarda otlama olmadığı vakit oraların da kıraçlaştığını, bunun da hayvancılık için başka bir tehlike ögesi olduğunu lisana getirdi.
BEYAZ ET TALEBİNDE OLAĞANDIŞI DEĞİŞİM YOK
Kırmızı ette azalan talebin, beyaz ete de yönelmediği kaydediliyor. Beyaz Et Sanayicileri ve Damızlıkçıları Birliği Derneği (BESDBİR) Lideri Naci Kaplan, talepte olağandışı bir değişim olmadığını söyledi. Kırmızı ette oluşan boşluğun beyaz ete yönelmesini beklediklerini lakin iç piyasada tüketim artışının yüzde 2-3 üzere hudutlu seviyede gerçekleştiğini vurgulayan Kaplan, beyaz et fi yatlarının da düşük kaldığını belirtti. Gelişmiş ülkelerde kırmızı et ile beyaz et ortasındaki fi yat farkının 1’e 3 olduğunu lisana getiren Naci Kaplan, “Bugün bütün tavuk eti 60 lira civarındayken, en ucuz kırmızı et fi yatı 300 liranın üzerinde” diye konuştu.
FİYATLAR ARTMADI ALIM GÜCÜ DÜŞTÜ
Türkiye Kasaplar Federasyonu Lideri Osman Yardımcı ise, pandemiden sonra üreticilerin girdi ve güç maliyetleri çok yükseldiğini, bununla birlikte kasapların da personellik ve kira maliyetlerinin büyük oranda artığını vurgulayarak, “Kasaplar olarak bizler aracıyız ve bu maliyetler nedeniyle kasaplar da mağdur. Tüm bu maliyet artışlarına karşın et fi yatları pandemiden bu yana toplamda yüzde 110 arttı, bu haliyle tahminen de fi yatı en az artan temel besin hususu et. Aslında bizim fi yatlarımız çok artmadı fakat halkın alım gücü düştü” dedi.
patronlardunyasi.com
