Dolar/TL’de bu hafta itibariyle 4.5 aydır aşılamayan duvar 15 lira hududu geçildi. En son Aralık 2021’de 18.3 lirayı aşan dolar/TL akabinde devreye giren kur muhafazalı TL mevduat başta olmak üzere tedbirlerle gerilemiş bu yıl ise 15 liranın altındaki seyrini sürdürmüştü.
Lakin dış tesirler, yüksek enflasyon, artan döviz muhtaçlığıyla kur istikametini yine üste çevirmiş görünüyor. Yıl boyunca talebin yüksek olduğu günlerde kamu bankaları ve Merkez Bankası’nın döviz satışı ile dengeleme gayretinde olduğunu piyasa uzmanları sık sık tekrarlıyor lakin artık ne kadarlık bir satış yapıldığına dair resmi bir açıklama ise yapılmıyor.
Dünya’dan Şebnem Turhan’ın haberine nazaran, ekonomist Haluk Bürümcekçi tıpkı 2019 Mart ayında başlayan ve 128 milyar dolara kadar ulaşan rezerv erimesini takip ettiği üzere bu yıl yapılan değişimleri de datalarla ortaya koydu. Bürümcekçi’nin yaptığı hesaplamalara nazaran bu yılın birinci çeyreğinde yaklaşık 24 milyar dolar müdahale maksatlı satış yapıldı.
Bürümcekçi, sayıların son aylardaki döviz akımlarının kıymetli bir kısmı Merkez Bankası’na yönlendirilmesine karşın bununla uyumlu bir toplam ve net rezerv birikimi sağlayamadığını yansıttığına işaret ederek rezervlerin sahiplik durumu açısından da bir güzelleşme sağlanamadığını vurguladı.
IMF tarifli net memleketler arası rezerv için hesaplama yapan Bürümcekçi, reeskont kredileri, kur muhafazalı mevduatta döviz dönüşümü ve ihracat gelirinin belirli yüzdesinin alınması başta olmak üzere rezervlere döviz girişi sağlandığını belirterek çıkışların ise KİT’lere satış, swaplar, Hazine süreçleri olduğunu belirtti. İhracat bedellerinin 18 Nisan’a kadar yüzde 25’inin Merkez Bankası’na satış zaruriliği vardı. 18 Nisan’dan itibaren ise hem hizmet ihracatçıları sisteme dahil edildi hem de oran yüzde 40’a yükseltildi.
İHRACAT GELİRİ HARİÇ 17.1 MİLYAR DOLAR ARTMALIYDI
Bürümcekçi’nin hesabına nazaran reeskont kredilerinden birinci çeyrekte 4.9 milyar dolarlık bir katkı sağlandı rezervlere. KKM’de dövizden dönüşten gelen ölçü ise yaklaşık 28.6 milyar dolar düzeyinde.
KİT’lere 12.8 milyar dolar döviz satılırken swaplardan 2.4 milyar dolar düşüş, Hazine süreçlerinden ise 1.2 milyar dolarlık azalma var.
İhracat bedellerinin yüzde 25’i hariç tutulduğunda memleketler arası net rezervlerin 17.1 milyar dolar birinci çeyrekte artması gerekiyordu. Lakin resmi bilgilere nazaran artış 7.8 milyar dolar düzeyinde gerçekleşti. Yani 9.3 milyar dolar daha az artış oldu. Buna Bürümcekçi yaklaşık olarak her ay 5 milyar dolar düzeyinde ihracat bedeli eklendiğinde artışın yaklaşık 32.1 milyar dolar olması gerektiğini yani bunun da 24.3 milyar dolarlık fark yarattığını vurguladı.
Hesap bize yaklaşık olarak 24.3 milyar dolarlık rezervin kamu bankaları eliyle yahut Merkez Bankası tarafından döviz piyasalarına müdahale için kullanıldığını gösteriyor. Bürümcekçi bir çok bilginin şeffaf olarak açıklanmadığı için hesaplamalarda yanılgı hissesi olabileceğine de işaret etti. Bürümcekçi, talebin fazla olduğu günlerde karşılamak için satışların yapıldığını lisana getirerek bu yapılmasaydı dolar/ TL’deki düzeyin çok daha yüksek olacağını vurguladı.
